Basic commands in Linux and Windows

За сайн байцгаана уу? Өнөөдөр бидний мэдэх болсоор удаж байгаа Windows OS болон Linux OS хоёрт хэрэгдэгддэг ижил үүрэг ба хоорондоо төстэй эдгээрт өргөн ашиглагддаг командуудын талаар бичихээр шийдлээ. Үүнийг бичих болсон шалтгаан юу байв гэхээр бид хэдийгээр комьпютерийг график орчинд ашигладаг боловч заримдаа зайлшгүй команд ашиглах шаардлага гардаг билээ. Миний хувьд комьпютертэй найзлах болсоор бараг 3 жил гаран болох гэж байна. Анх юу ч мэдэхгүй эвдлээл шууд PC land процессороо тэврээл гүйдэг байлаа. Тэгээл хүн болгоноос янз бүрийн юм асуугаал шалгааж гарна. Хаана юу байдаг үйлдлийн систем гэж юу болох талаар ямар ч ойлголт байхгүй гайхаал ухаж байгаал эвдэлж орхино. Уйлах ч биш инээх ч биш үнэн хэцүү байдалтай байсхийгээл учирна за тэгээд анх Windows XP суулгаж байснаа яривал бөөн инээдэм аан. За тэгээд байж байтал Linux гэж нэг үйлдлийн систем хичээлээр үздэг юмдаа. Бүр юу ч ойлгохгүй баахан командан дунд төөрч орхивоо. Одоо ч бас сайн сураагүй л байна бага багаар урагшилж л байнее. Саяхан хэд хоног найзынхаа комьпютерийн BOOT-тэй жаал зууралдлаа янзалж чадсангүй. Уг нь өөрийгөө ер нь ямар нэгэн байдлаар яаж ийж байгаад комьпютерийг ажилуулаад засаад байж чадна гэдэгтээ итгэлтэй байсан маань худлаа болох шиг санагдлаа. Ер нь хүмүүсийн блог уншаад байхад голдуу өөрсдийн санаа бодолоо бичсэн байх юм. Би ч бас уг санаа нь тэгэж нээсэн боловч хэнд ч хэрэгтэй нь мэдэгдэхгүй юм бичээд байгаа ч юм шиг санагдах юм хэ аа харах юмдаа. Дараах зүйлсийг хакерийн их сургууль гэсэн нэгэн материалаас орчууллаа. Өөрт маань хэрэг болох юмдаа.

Windows болон Linux хоёрт хэрэглэгддэг сүлжээний үндсэн командууд нь:

Эдгээр юм байна.

Энэхүү командууд нь - Windows 98/Me/2000/NT/XP/2003

- Linux-н Suse/Debian/Knoppix-т таарах юм байна.

Windows-н командууд:

Ø date системийн он сар өдрийг тохируулна

Ø time системийн цагыг тохируулна

Ø ver MS-DOS-н ямар хувилбарыг ашиглаж байгааг харуулна

Ø dir хавтасуудыг тэдэнд агуулагдаж байгаа дэд хавтсууд болон файлуудын жагсаалтыг харуулна

Ø cls ажлын талбарыг цэвэрлэнэ

Ø mkdir, md directory хавтсуудыг янзлах боломж олгоно

Ø chdir, cd directory идэвхтэй болон хавтсуудын харагдах нэрийг тохируулах

Ø rmdir, rd directory сонгосон хавтсыг устгана

Ø tree directory хавтсуудын бүтцийг тэкст хэлбэрээр харуулна

Ø chkdsk дискийг шалгах болон мэдээллийг харуулдаг

Ø mem системийн санах ойн ашиглалтыг харуулна

Ø rename, ren sourse dest файлын нэрийг тохируулна

Ø copy Файлыг хуулна

Ø move файлын хавтасын замыг өөрчлөнө

Ø type файлын төрөл харна

Ø more мэдээллийг хэсэг хэсгээр нь харуулна

Ø delete del file устгана

Tools буюу хэрэгсэлүүд

Ø ping host -host-г холбоотэй байгаа эсэхийг нь шалагана. ICMP ашиглаж бусад host-той пакет дамжуулдаг ба сүлжээ хүрэх алдаатүй замыг тодорхойдог.

-n,N явуулсан пакетийн тоо
-t тусгай хүсэлтээр унатарсан болон бүх host-г хянана
ping 192.168.20.2
-ping /h яаж хэрэглэх заавар харж болно

Øtracert host -пакетуудын машин хүрэх замыг харуулна

энэ команд нь замчлалыг хураангуйлан харуулдаг ба пакетийн эх болон очих хаягыг харж болно. Гэхдээ энэ хамгийн эхдээ 30 алхамыг хянаж чадна.

Tracert 192.168.2.3

-h N тусгайлан тэмдэглэх бол N ба хамгийн их алхам буюу үсрэлтийн заанж өгч болно.

-d харах гэж буй машины нэрийг харахгүй тохиолдолд хэрэглэнэ.

Ø Ipconfig -идэвхтэй байгаа интерфэйсийн мэдээллийг харуулна.( ethernet, ppp, etc, …)

-/all бүх мэдээллийг харуулна

-/renew name машин хаягаа DHCP сервэрээс шинээр авсаны дараах өөрчлөлтийг харж болно

-/release name DHCP-с хаяг авсан бүх машинуудыг харуулна.

Яаж хэрэглэх талаарх тусламжыг ipconfig /? Харж болно.

Ø route print -замчлалын хүснэгт харуулна

-үүгээр тогтмол замчлал, устгасан эсвэл дан ганц замчлалын мэдээллийг харж болно.

-print замчлалын хүснэгт харуулна

-delete замчлалыг устгана

-add шинээр замчлал оруулна

Яаж хэрэглэх талаарх тусламжыг route /? Харж болно.

Ø netstat -сүлжээний байдал болон алсын тогтвортой холбоотой байгаа машинуудын мэдээллийг харуулна

-a бүх холболт болон портуудыг сонсоно

-n хаяг болон портын дугаарын хэлбэрийг харуулна

-e Ethernet-н мэдээлэл харуулна

netstat – an

-Яаж хэрэглэх талаарх тусламжыг netstat /? Харж болно

Ер нь MS-DOS-н орчинд командын яаж хэрэглэх зааврыг гурван янзаар харж болно. Үүнд: 1. command /?

2. command /h

3. help command

Linux-н командууд

Ø pwd идэвхтэй хэрэглэгдэж байгаа директорийн нэрийг харуулна

Ø hostname машины хэрэглэж байгаа локал нэрийг харуулна

Ø finger user хэрэглэгчийн талаарх мэдээлэл

Ø ls директор доторх зүйлсийг харуулна

Ø cd directory идэвхтэй директорийг солино

cd /home/bataa

за тэгээд Линуксын хувьд маш олон командууд байдаг. Тэдгээрийг харж ашиглах бол www.debian.mn сайтаас ороод хичээл гэсэн хэсгээс үзэх боломжтой юм.

Командуудын хэрхэн ашиглах зааврыг хоёр янзаар мөн харж болно. Үүнд:

1. ls --help

2. man ls

Сүлжээний орчинд хэрэглэгддэг хэрэглүүр буюу tools

Ø ping host -машины холболт тогтсон эсэх ping www.yahoo.com

Ø traceroute host -пакетийн хэрхэн ямар замаар дамжиж байгааг харуулна

Ø ifconfig -идэвхтэй байгаа интерфэйсийн мэдээллийг харуулна.( ethernet, ppp, etc, …)

Ø route -замчлалын хүснэгт харуулна

Ø netstat -сүлжээний байдал болон алсын тогтвортой холбоотой байгаа машинуудын мэдээллийг харуулна

Linux болон Windows-н үндсэн командын харьцуулалт

Дараах командуудыг Linux-н shell буюу бүрхүүл мөн Windows-н MS-DOS цонхонд туршиж үзэж болно.

Дараах хүснэгтэнд Linux болон Windows-т хэрэглэгддэг командуудын адилхан хэрэглээтэйг нэг мөрөнд бичсэн байна.